Iken - siła umysłu
I-ken to japoński odpowiednik chińskiego Yiquan (yi-umysł, quan-pięść). sztuki walki należącej do tzw. stylów wewnętrznych kung-fu. Japoński Iken uformował Kenichi Sawai (1903-1988), który przez lata praktyki Yiquan i innych sztuk walki stworzył swój własny styl znany pod nazwą Taiki-ken. Oparł go w głównej mierze o nauki Wang Xiangzhai (1885-1963 ) twórcy Yiquan.
Obie te szkoły walki wykorzystują trening mentalny, jako formy doskonalenia się w realnej walce. Duży nacisk kładzie się na wykorzystanie umysłu i wyobraźni w trakcie treningu w celu kontroli swojego ciała i zrozumienia zależności pomiędzy umysłem, a ciałem.
Podobne zależności powinien odczuwać również karateka ćwicząc kihon, ido-geiko, kata, czy kumite. Ćwiczenia I-ken pomagają zrozumieć i rozwinąć moc technik używając tzw. krótkiej siły. Wymaga to zaangażowania i cierpliwości (nintai).
Istotnym elementem tych ćwiczeń jest zaangażowanie umysłu i odpowiednich wizualizacji. Poprzez różnego rodzaju ćwiczenia osiągnięcie stanu relaksu i odpowiedniego napięcia mięśni stanowi fundament ćwiczeń I-ken. Umiejętne wykorzystanie potencjału całego ciała doda wykonywanym technikom szybkości i siły. Celem ćwiczeń jest wykorzystanie wszystkich mięśni i ścięgien w wykonywanej technice - jak mawiał Wang Xiangzhai twórca Yiquan
"Niech nie będzie części ciała, która nie jest jak sprężyna"
Zrozumienia wymaga nie to jak wykonuje się dane ćwiczenie , ale jak się je czuje.
Choć zachowanie formy jest również bardzo istotne, to jednak uwaga ćwiczących powinna być bardziej skierowana do wewnątrz, a nie na zewnętrzny wygląd.
Podstawowe metody w ćwiczeniu I-ken:
Ritsuzen, ćwiczenia statyczne w pozycji stojącej,
Yuri, hatsuryoku ćwiczenia powolnego ruchu,
Hai, ćwiczenia chodzenia w przód i w tył,
Hohou, ćwiczenia chodzenia w różnych kierunkach,
Hatsuriki, ćwiczenia z użyciem krótkiej eksplozywnej siły,
Podobnie jak w karate kyokushin gdzie podstawą jest kihon-geiko, tak i w I-ken podstawą są ćwiczenia Ritsuzen, które są symbolem tej sztuki walki. Praktyka stabilnej pozycji Ritsuzen, przechodzi z czasem do ćwiczeń w ruchu Yuri wykonywanych w miejscu. Następnym etapem są ćwiczenia Hai, w których poruszamy się w przód i w tył, aby przejść do poruszania się w różnych kierunkach Hohou.
W czasie ćwiczeń I-ken powinno się być zrelaksowanym i wypoczętym, co pozwoli czuć całe ciało, wszystkie stawy, mięśnie i ścięgna. Jeżeli ćwiczący poczuje, że walczy z bólem i uwaga skupiona jest właśnie na tym, powinno się przerwać ćwiczenie, zrelaksować się, rozluźnić i ponowić ćwiczenie. W trakcie wykonywanych ćwiczeń należy obserwować swoje ciało, jeśli czuje się, że jakieś mięśnie są napięte i sztywne staramy się je rozluźnić. Należy dbać by mięśnie były rozluźnione, ale nie bezwładne, lekko napięte, ale nie sztywne.
"Ten stan związany jest z pewnym delikatnym pobudzeniem wszystkich mięśni ( bardziej zaangażowane stają się jednak warstwy mięśni położonych głębiej - stąd mowa o "stali wewnątrz i jedwabiu na zewnątrz" w systemach wewnętrznych ). Powoduje to, że podczas gdy unikamy nadmiernego napięcia mięśni, jednocześnie "struktura ciała" nie opiera się tylko na szkielecie, unika się nadmiernych nacisków na powierzchniach stawów. Cały czas odczuwa się pewien "relaks stawów". Jest to zupełnie różne od zwykłego stania".
A. Kalisz, Zhan Zhuang Qigong, s. 25
Ritsuzen
Ćwiczenia ritsuzen zwane również tanto, czyli zen na stojąco są podstawą I-ken. W tej podstawowej części treningu dąży się do osiągnięcia stanu relaksu i wyciszenia. W celu pogłębienia tego stanu angażujemy swoją wyobraźnię (i-nen), wciąż kontrolując pozycję i swoje ciało. Pomimo, że w ćwiczeniach tych nasze ciało jest zrelaksowane to wewnętrznie powinniśmy odczuwać użycie pewnego napięcia, które stabilizuje naszą pozycję. Nasze ciało jest w stanie gotowości (zanshin), z którego możemy w każdej chwili użyć krótkiej eksplozywnej siły (hatsuriki). Ta umiejętność odczuwania luzu, a jednocześnie kontroli nad napięciem i rozluźnieniem naszych mięśni może mieć decydujące znaczenie w szybkości reakcji, poruszania się i wykonywania technik.
"Nie są to jednak typowe ćwiczenia izometryczne, gdzie pracuje się z dużym napięciem statycznym. Tutaj wzrost napięcia jest minimalny. Aktywne sa wszystkie mięśnie, całe ciało pracuje, organizm jest stymulowany poprzez umiarkowany wysiłek, przy jednoczesnym psychicznym odprężeniu i zachowaniu wysokiego poziomu skupienia".
A. Kalisz, Zhan Zhuang Qigong, s. 37
W ritsuzen powinno się mieć świadomość istnienia sił działających w sześciu kierunkach: przód-tył, góra-dół i ściskanie-rozpieranie. Będąc zanurzonym po pas w rzece i idąc pod prąd odczujemy napór wody na nasze ciało. Musimy przeciwstawić się nurtowi rzeki lekko naprężając nasze mięśnie, aby nie stracić równowagi (przód-tył). Gdy trzymamy na barkach jakiś ciężar, który przygniata nas w dół musimy się jemu przeciwstawić działaniem siły w górę, aby ciężar nas nie przygniótł (góra-dół). Im mocniej naciskamy na nadmuchany balon lub piłkę, tym mocniej czujemy siłę przeciwstawną odśrodkową (ściskanie-rozpieranie). Podobnie jest z rozciąganiem gumy lub sprężyny. Im mocniej rozciągamy, tym mocniej czujemy ściąganie. Zrozumienie tej koncepcji przeciwieństw jest bardzo ważne dla zrozumienia działających sił.
Celem ćwiczeń I-ken jest więc zrozumienie zasady, że aby wykonać ruch, czy to powoli, czy bardzo dynamicznie nie należy być, ani zbyt napiętym, ani zbyt rozluźnionym. Stan relaksu będzie decydował o efektywności naszych technik. Stałe nadmierne napięcie mięśni ograniczy szybkość i spowoduje utratę energii. Zbyt duże rozluźnienie przechodzące w bezwładność może powodować opóźnienie reakcji w zastosowaniu techniki.
Zatem odpowiedni relaks potrzebny jest nam, aby w momencie ataku lub obrony właściwie wykorzystać napięcie mięśni. Związane jest to z naszymi emocjami, które współdziałają z naszym ciałem. Nie możemy więc rozdzielić ciała i umysłu.
Zaangażowanie umysłu poprzez odpowiednie wizualizacje ma w ćwiczeniach ritsuzen bardzo duże znaczenie. Tworzy pewien pomost między tym co fizyczne, a tym co niewidzialne duchowe. Mushin, to stan ciągłej równowagi między umysłem, a ciałem podczas treningu. Wyższej nie zakłóconej koncentracji na wykonywaniu danego ćwiczenia. Stan wolny od lęku i gniewu. Nasze ciało znajduje się w stanie gotowości Zanshin, z którego można natychmiast użyć krótkiej eksplozywnej siły. Wszystkie mięśnie reagują jednocześnie, jak reakcja ryby po wrzuconym do wody kamieniu. Nagle, instynktownie bez użycia świadomości.
Główne zasady jakich powinno się przestrzegać przy wykonywaniu pozycji statycznych Ritsuzen :
głowę trzymaj prosto, broda lekko ściągnięta do mostka,
wyobraź sobie, że czubkiem głowy podtrzymujesz sufit,
barki są luźne, opuszczone,
tułów prosty, kręgosłup lekko rozciągnięty,
biodra nieznacznie podkręcone w górę i w przód,
kolana zawsze lekko ugięte,
stopy całe na podłożu, w formie bardziej zaawansowanej pięty lekko uniesione, ale tylko na tyle, żeby można było przesunąć pod nimi kartę papieru,
w pozycjach tzw. bojowych, 70% ciężaru ciała na tylnej nodze, pięta przedniej nogi lekko uniesiona, obciążenie 30%
oddech naturalny przez nos,
wzrok skierowany przed siebie lekko w górę.
W miarę praktyki te zasady będą wykonywane odruchowo, bez konieczności koncentrowania się na nich. W opisach pozycji Ritsuzen przy zdjęciach będą użyte tylko wizualizacje.
I-ken jest doskonały dla osób, które poszukują relaksu w połączeniu z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami fizycznymi.
I-ken jest sztuką walki uczy więc również odpowiednich zachowań, technik samoobrony i walki.
NYU MON TO (Ti Cha Zhuang) - stań w naturalnej pozycji, stopy na szerokości barków. Kolana lekko ugięte. Tułów i głowa wyprostowane, ale nie sztywne. Ramiona lekko odwiedzione w bok. Dłonie trzymaj na wysokości stawów biodrowych, palcami skierowane do dołu. Wyobraź sobie, że stoisz na łódce w jej tylnej części, na środku jeziora, a twoim zadaniem jest utrzymywanie równowagi. Wyobraź sobie, że miedzy kolanami trzymasz piłkę, takie same piłki trzymasz miedzy wewnętrzną częścią dłoni, a biodrem. Dodatkowo ściskasz małe piłeczki pomiędzy palcami rąk, miedzy brodą, a mostkiem i pod pachami. Wyobraź sobie delikatną siłę, która pozwala ci utrzymywać wszystkie piłki, ale nie napinaj się, taką samą siłę wyobraź sobie pomiędzy czubkiem głowy, a stopami. Wyobraź sobie, że twoje stopy i dłonie przenikają łódkę i taflę jeziora i dotykają jego dna. Staraj się odczuć, że twoja pozycja jest bardzo stabilna u dołu, a delikatna u góry. Oddychaj swobodnie i nie staraj się kontrolować oddechu po prostu nie myśl o nim.
SHO HO TO (Chengbao) - stań w naturalnej pozycji, stopy na szerokości barków. Kolana lekko ugięte. Tułów i głowa wyprostowane, ale nie sztywne. Wyobraź sobie, że twoje pośladki przysiadają na kancie stołu, a plecy opierają się o ścianę, wyobraź sobie również, że do czubka twojej głowy zaczepiona jest guma lub sprężyna, która delikatnie ciągnie twoją głowę do góry. Powoli unieś ramiona do góry, tak aby dłonie były na wysokości klatki piersiowej, łokcie są zawsze niżej niż dłonie i skierowane pod skosem na zewnątrz. Odległość między dłońmi ok. 20-25 cm. Wyobraź sobie, że między tułowiem, dłońmi i ramionami trzymasz lekko spłaszczony bardzo cienki i bardzo lekki balon. Jeżeli ściśniesz go zbyt mocno to balon pęknie, a jeżeli będziesz trzymał go za słabo to balon opadnie. Wyobraź sobie również, że trzymasz podobny balon między kolanami i małe piłeczki między palcami rąk. Wyobraź sobie delikatną siłę, którą ściskasz balon, ale również siłę, która rozpiera balon od środka. Staraj się zachowywać poprawną pozycję i wszystkie wyobrażenia oraz działające siły góra-dół i siłę ściskania i rozpierania. W drugiej fazie tego ćwiczenia możesz wyobrazić sobie, że zamiast cienkiego i lekkiego balonu trzymasz ciężką żelazną kulę. Ćwiczenia te wykonuj w stanie relaksu i rozluźnienia, wyobraź sobie, że cała twoja siła, cała twoja energia mieści się w brzuchu (hara), ale nie myśl o brzuchu, skoncentruj się na wyobrażeniach. Zacznij od 2-3 min. stania w każdej pozycji stopniowo wydłużając czas.
